سفر آسیایی گران‏‌تر از مسافرت اروپایی

پویان مقدم از جمله راهنمایان و کارشناسان گردشگری است که تورهای متعددی را به مقصد سمرقند و بخارا اجرا کرده است. او درباره فوریت کاهش هزینه‌های سفر به این دو کشور به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: با توجه به وضعیت روسیه که با اوکراین دچار مشکل شده، اروپایی‌‌هایی که قصد سفر به تاجیکستان بر اساس گردشگری در راه ابریشم را دارند، عملا این امکان را از دست داده‌‌اند بنابراین اگر متولیان گردشگری بتوانند ایران را به عنوان مقصدی در این مسیر لحاظ کنند می‌توانند سهمی از این بازار گردشگری داشته باشند، با این حال زمان برای انجام این کار بسیار محدود است و گردشگران مسیرهای خودشان را به زودی انتخاب می‌کنند.

چرا سفر به تاجیکستان و ازبکستان برای ایرانی‌‌ها اهمیت دارد؟ این کارشناس گردشگری آسیای میانه عنوان می‌کند: ما فرهنگ مشترک با مردم این کشورها داریم. زبان فارسی تنها در تاجیکستان نیست‌‌، در تمام شهرهای قدیمی ازبکستان و حتی در برخی مناطق ترکمنستان می‌توانید افرادی را پیدا کنید که به زبان تاجیکی یا فارسی صحبت می‌کنند و هسته مرکزی سمرقند و بخارا فارس‌زبان هستند. او با اشاره به اینکه با وجود این مشترکات فرهنگی و تاریخی دریافت ویزای این کشورها راحت نیست و هرساله هم مشکل‌‌‌‌تر می‌شود، اضافه می‌کند: پیش از شیوع کرونا این کشورها شرایط را برای ورود ایرانیان مشکل‌‌تر کردند و در مقابل مقررات برای غیرایرانی‌ها تسهیل شد. متاسفانه برخی متولیان گردشگری این کشورها، گردشگر را ابزاری برای دریافت پول بیشتر می‌‌بینند و با همین نگرش تسهیلاتی را برای کشورهای غربی در نظر می‌گیرند.

به گفته مقدم به شرط باز شدن مرز، دریافت ویزای ترکمنستان بسیار سخت و با قیمت بالا است. او ادامه می‌دهد: تا شهریور سال گذشته شما می‌توانستید به شکل آنلاین ویزای ازبکستان را بگیرید ولی در حال حاضر برای دریافت ویزای ازبکستان و تاجیکستان باید به سفارتخانه‌ها مراجعه کنید. اگر یک گردشگر بخواهد ویزای این سه کشور را بگیرد، چقدر باید هزینه کند؟ این کارشناس گردشگری می‌گوید: برای سفر به این سه کشور به عنوان ایرانی باید بیش از ۲۵۰ دلار برای دریافت ویزا هزینه کنید. همین موضوع هم سبب شده گردشگران ایرانی بین انتخاب آسیای میانه و سفر به ترکیه و کشورهای حوزه قفقار گزینه دوم را انتخاب کنند و شاهد سفر بیشتر ایرانی‌‌ها به ترکیه، گرجستان یا ارمنستان باشیم. به گفته مقدم، حل چالش گردشگری بین ایران و کشورهای آسیای میانه در وزارت خارجه امکان‌پذیر است. او می‌‌افزاید: با این حال روابط دیپلماتیک پیچیده‌‌ای در این منطقه حکمفرماست. از یک طرف ما با روسیه ارتباط خوبی داریم و از طرف دیگر بر اساس اشتراکات فرهنگی قصد داریم با کشورهای این منطقه ارتباط برقرار کنیم که این امر نیازمند دیپلماسی قوی است.

او با اشاره به اینکه ریشه‌های فرهنگی در ایران و آسیای میانه به هم تنیده است، بیان می‌کند: نه تنها این حس در بین ایرانیان وجود دارد‌‌، بلکه در مردم ساکن این منطقه نیز چنین احساسی به چشم می‌‌خورد. آنها به کشورمان تنها به عنوان یک مقصد سفر نگاه نمی‌کنند و اگر بتوانیم امکانی را فراهم کنیم که مردم ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان شرایط ورودشان به ایران تسهیل شود‌‌، قطعا این مراودات بیشتر خواهد شد. مقدم می‌‌‌‌افزاید: بسیاری از اماکن مقدس ما برای مردم ساکن این مناطق هم جنبه قدسی دارد. به عنوان مثال در تورهای آنها می‌توان ترکمن صحرا، بازدید از آرامگاه خالد نبی یا شاعر ترکمن مختوم قلی را گنجاند.

او ادامه می‌دهد: ما در سمرقند و بخارا جمعیتی داریم که دو سه نسل قبل ایرانی بوده و از کشورمان به این منطقه مهاجرت کرده‌‌‌‌اند. برای این گروه سفر به سرزمین آبا و اجدادی بسیار جذاب است. همچنین ما محله‌های ایرانی‌‌نشین را داریم و جمعیتی از شیعیان در ازبکستان ، سمرقند و بخارا ساکن هستند. برای مردم این منطقه دیدن اصفهان و مقایسه آن با سمرقند یا بازدید از یزد و تطبیق آن با بخارا بسیار جذاب است. مطمئن باشید اگر کسی از بخارا به ایران بیاید و به یزد سفر کند و بازار آن را ببیند، تجربه‌‌ای منحصر به فرد خواهد داشت. بازار بخارا مشابه بازار یزد است اما از آن تنها چارسوق باقی مانده و بقیه در بمباران‌‌های سال ۱۹۲۰ از دست رفته است. این در حالی است که بازار یزد راسته بازار خود را حفظ کرده است و گردشگر ازبک می‌تواند گذشته خود را در یزد ببیند.