چرا برخی تشکر کردن بلد نیستند؟ سپاسگزاری را یاد بگیریم!

 سواد زندگی؛ توسعه توانمندی‌های فردی؛ مریم طرزی- بعضی ها هیچوقت نمی گویند “ممنونم”؛ ” متشکرم”! ظاهراً اصلاً بلد نیستند، تشکر کنند! اما چرا؟ اصولاً در مواجه با این افراد چه باید بکنیم؟ اینکه توقع سپاسگزاری داشته باشیم طبیعی است؟ یا اینکه باید کار را تنها به صِرف اصول انسانی خودمان، بی چشمداشت حتی تشکری، بی دریغ و از سر رضا و رغبت انجام دهیم و ایمان داشته باشیم که بی جواب نمی ماند؟!

بگذارید در وهله اول سر از کار کسانی درآوریم که عادت ندارند تشکر کنند، و کلاً سپاسگزاری برای شان سخت است. ناسپاس ها آدم را از کاری که برای شان انجام داده ایم پشیمان می کنند. گاهی در برابر نگاه سرد آدم ناسپاس، چنان از کوره در می رویم که در دل مان می گوییم: ” دیگه پشت دستمو داغ می کنم، حتی یک قدم هم برای این آدم برندارم!”

 افرادی که هرگز از کسی تشکر نمی کنند

آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چرا برخی افراد هرگز تشکر نمی کنند؟ واقعاً درست است، آدم خیلی نیازی ندارد که در قبال کاری که می کند و در آن خیر کسی نهفته است، ازش تشکر کنند؛ اما خواه ناخواه، همواره در انسان این انتظار ایجاد می شود که یک کلام حاکی از قدردانی بشنود و این به هیچ وجه انتظار بی جایی نیست.

اما چرا برای برخی تشکر کردن سخت است؟ اصولاً قادر نیستند یک کلمه بگویند: ” ممنونم”!

احتمالاً شما هم با چنین اشخاصی روبه رو شده اید و کس یا کسانی با این خصلت را می شناسید. جالب این جاست که به رغم غیرعادی بودن  و مذموم بودن این رفتار، متاسفانه تا حدودی هم رایج است. در واقع، این احتمال وجود دارد که هر کسی دست کم یک بار با ناسپاسی از سوی  یکی از اعضای خانواده، یا همکار یا همکلاسی اش روبه رو شده باشد.

این موقعیت ها آدم را ناراحت می کنند؛ وقتی کاری برای دیگری انجام می دهید، ناسپاسی ناراحت کننده است و آن پاسخی نیست که انتظار شنیدن اش را داشته ایم. 
در واقع، وقتی کسی تلاش یا فداکاری شما را بدیهی می‌ انگارد، خیلی ناراحت کننده تر است؛ انگار که شما موظف به انجام این کار بوده اید. 

وقتی این اتفاق می‌افتد، احتمالاً از خود می‌پرسید “چرا من این کار را برای آن شخص انجام دادم؟” با این حال، مهم است که از آن حالت سرزنش کردن خود و احساس پشیمانی و گناه برگذرید و آگاه باشید که این شما نیستید که کار اشتباه را انجام داده اید؛ شما در جای درست  قرار دارید و کار درست  را انجام داده اید، شرم و احساس گناه متوجه کسی است که ناسپاسی می کند. 

خوش به حال شما که قدم خیری برای کسی برداشته اید!

ایمان داشته باشید که کار خیر شما بی جواب نمی ماند و جایی در این روزگار به شما برمی گردد.

ناسپاسی دلایل روانشناختی مشخصی دارد:

افرادی که تشکر نمی کنند

احتمالاً با افرادی برخورد کرده اید که هرگز تشکر نمی کنند و تعجب کرده اید که چرا این گونه رفتار می کنند. خوب، به گفته روانشناس پیناس برگر، افرادی که هرگز تشکر نمی کنند، فرصت ایجاد روابط رضایت بخش را از دست می دهند. آنها همچنین به طور بالقوه مانع رشد خود می شوند.

افرادی که هرگز تشکر نمی‌کنند (چون نمی‌خواهند یا  بلد نیستند) ارزش حرکات و تلاش‌های مثبت دیگران را نادیده می گیرند؛ اولین تأثیری که این رفتار به جا می گذارد دامن زدن به حس بی اعتمادی و خصومت در خود و در دیگری است.

مطالعه دکتر پیناس برگر، که در بالا به آن اشاره کردیم، حاوی یافته های جالبی است. اولین مورد این است که امکان تغییر این نوع رفتار وجود دارد. واقعیت این است که افرادی که هرگز تشکر نمی‌کنند، کمبودهای عاطفی و اجتماعی قابل توجهی دارند.

حالت ناسپاسی در مقابل صفت ناسپاسی

توجه داشته باشد که مهم است بین یک حالت ناسپاسی که گاهی از کسی سر می زند و صفت ناسپاسی که خصلت و ویژگی یک شخص است تمییز قائل شویم. 

بنا بر یافته های دکتر پیناس همواره در مواجه با کسانی که ناسپاسی می کنند متوجه این تمایز باشید، اینکه این فرد اکنون در این مورد خاص ناسپاسی می کند ، یا اینکه این ادم خصلت اش این است و کلا آدم ناسپاسی است.  

اگر تا به حال به افسردگی یا اختلال اضطراب مبتلا شده باشید و آن را به نحوی تجربه کرده باشید، لابد می دانید که یکی از نشانه های آن این است که فرد مبتلا کلاً نسبت به دیگران و محیط اطرافش بی تفاوت و دلسرد است. 

کار دیگران زیاد به چشم اش نمی آید؛ پیرو همین بینش، تشکر کردن برایش بی معنا می شود و خیلی دلیلی نمی بیند که بخواهد تشکر کند. از سوی دیگر وقتی کسی همیشه این طور رفتار می کند، ناسپاسی یکی از ویژگی های شخصیتی اش می شود.

فقدان مهارت های بین فردی

عامل دیگری که باید در نظر گرفت، تربیت و آموزش است. برخی از مردم یاد نگرفته اند که برای چیزهای کوچک و روزمره شکرگزار باشند یا قدردانی کنند. هیچ کس به آنها یاد نداده است که مهربان و مودب باشند. در نتیجه، آنها اصول اولیه نحوه رفتار در محیط های اجتماعی عادی را بلد نیستند.

بنابراین، اگرچه آنها ممکن است آگاه باشند که باید تلاش کنند تا بهتر دیده شوند؛ اما برای شان سخت است ،زیرا تا حالا انجام نداده اند؛ این تغییر به تلاش زیادی نیاز دارد. 
در برخی خانواده ها تربیت به گونه ای بوده است که اصولاً ابراز محبت و قدردانی دور از شخصیت است. 

خانواده پدرسالاری را در نظر بگیرید که در آن زن موظف به درست کردن غذا و سفره آرایی و پذیرایی از مرد خانواده است؛ در اینجا برای مرد افت دارد که به همسرش بگوید متشکرم، زحمت کشیدی یا هر چه. مسلماً پسربچه هایی که در این خانواده ها شاهد چنین رفتارهایی هستند هم همین شیوه رفتاری را یاد می گیرند.

گاهی اوقات، این رفتار خیلی هم متاثر از تربیت نیست، بلکه فقدان یک مهارت اجتماعی است. فرد در برقراری ارتباط، ابراز تشکر کردن مشکل دارد. گاهی فرد قصد ندارد بی ادبی کند، اما از تشکر کردن خجالت می کشد؛ نقطه ضعف اش در ایجاد ارتباط است. 

فقدان همدلی

بسیاری از افرادی که هرگز تشکر نمی کنند، به سادگی متوجه حرکات محبت آمیز یا قدردانی نمی شوند. آنها فاقد هوش هیجانی و همدلی لازم برای درک مهربانی یا تلاش دیگران برای آسان کردن زندگی خود هستند.

آنها هر کاری را که شما برایشان انجام می دهید بدیهی می دانند، زیرا این همان چیزی است که آنها انتظار دارند. این عدم همدلی می تواند مزمن شود. این افراد می توانند با گذشت زمان حتی بیشتر خواستار یا خصمانه شوند. اگر در نقطه ای شروع به نه گفتن به خواسته های آنها کنید، آنها واکنش منفی نشان می دهند.

در مورد افرادی که هرگز تشکر نمی کنند چه باید کرد؟

دکتر پیناس برگر بیان می کند که تغییر این رفتار امکان پذیر است. برنامه ای مبتنی بر مهارت های اجتماعی و مدیریت عاطفی می تواند به کاهش این رفتار ناراحت کننده کمک کند.

با این حال، تغییر رفتار برای فردی که عادت به سپاسگزاری ندارد، آسان نیست. اگر حتی وقتی یک لیوان آب برایشان می آورید یا چیزی را از روی زمین  برای شان برمی دارید، فقط نگاه می کنند بی آنکه تشکر کنند، به همین ترتیب قدردانی از فداکاری ها و لطف های دیگر شما برایشان سخت تر است.

این موضوعی پیچیده است و در هر مورد فردی با توجه به تفاوت های ظریفی که دارد، شدت و ضعف متفاوتی دارد. با این حال، آنچه ما به طور قطع می دانیم این است که این رفتار باعث درگیری، ناامیدی و ناراحتی می شود. اگر می بینید که اغلب با این موضوع سروکار دارید، سعی کنید آنچه را که برای افراد ناسپاس انجام می دهید ارزیابی کنید.

تشکر و قدردانی ساده ترین راه شناخت آدم هاست. آدمی که قدردان نعمت ها و موهبت های جهان هستی است ، همواره از لطف دیگران هم در حقش تشکر می کند. اگر تاکنون از این نماد معرفت و شناخت غافل بوده اید، از این به بعد به آن بپردازید. 

کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@