چگونه به کودکان در غلبه بر ترس شان کمک کنیم؟

سواد زندگی؛ تربیت فرزندان؛ مریم طرزی – ترس های دوران کودکی به نسبت سن و سال کودک طبیعی اند و بخش عمده ای از با گذر زمان از بین می رود. اما اگر ترسی در دوران کودکی تا نوجوانی و حتی بیشتر باقی بماند، و چاره نشود،  پیامدهای بدی از خود  به جا می گذارد.

بنابراین، در جایگاه یک بزرگسال، یک والد و حامی اگر می‌خواهیم به فرزندان مان در مواجهه با ترس شان کمک کنیم، باید آماده باشیم.

کودکان ممکن است مجبور باشند با طیف وسیعی از ترس‌ها دست و پنجه نرم کنند که بسیاری از آنها مربوط به فرایند رشد و سن و برخی دیگر آسیب‌شناسانه اند.

در هر صورت رویارویی با این ترس ها گاهی برای کودکان دشوار است و به حمایت بزرگ ترهای شان نیازمندند. وقتی کودک می ترسد والدین می توانند ابزارهای خاصی را برای شان فراهم کنند تا بر ترس‌های شان غلبه کنند.

ما اغلب به اشتباه فکر می کنیم نباید خیلی ” ترس های بچه گانه” را جدی گرفت. بسیاری از ما فرض را بر این می گذاریم که کودکان یاد می گیرند با گذشت زمان و کسب تجربه با ترس های خود کنار بیایند.

ضروری است که بدانید کودکان در مواجه با ترس های شان نیازمند حمایت  بزرگترهای شان هستند؛ چه بسا گاهی کمک روانشناختی لازم باشد، تا این منابع بالقوه ناراحتی، منجر به رنج شدید آنها نشود. رنجی که گاهی دامنه آن تا بزرگسالی هم ادامه پیدا می کند.

ترس از تاریکی، از طوفان، از غریبه ها و از حوادث احتمالاً با افزایش سن برطرف می شود (اگرچه گاهی می توانند دامنه دار و مزمن باشند و آسیب جدی بزنند). با این حال، کمک به کودکان برای مقابله با این هیجان، نه تنها آنها را از تجربه اندوه بزرگ باز می دارد، بلکه یادگیری ارزشمندی را برای شان فراهم می کند که در آینده ای نه چندان دور در موقعیت های مختلف به کارش می آیند.

چگونه به کودکان کمک کنیم بر ترس های خود غلبه کنند

در وهله اول، هنگام مواجهه با ترس کودک، باید ماهیت آن مشخص شود. در واقع، برخی  ترس های خاص در مراحل خاصی از رشد ظاهر می شوند. به این ترس ها، ترس های تکاملی می گویند. اگر از آن ها آگاه باشیم، این آگاهی و دانستن مانع از ظاهر شدن شان نمی شود، اما چنانچه بخواهیم در رفع شان کمکی بکنیم، ما را در موقعیت بهتری قرار می دهد.

استراتژی هایی برای کمک به کودکان در غلبه بر ترس‌های شان:

۱- مراقب محتوایی که مصرف می کنند، باشید

ترس یک احساس طبیعی است که در فرایند رشد کودک کارکردی دارد. این ترس  در موارد متعددی در زندگی یک خردسال ظاهر می شود. با این حال، برخی از ترس‌ها ارتباط نزدیکی با محتوایی دارند که کودکان در فیلم‌ها، سریال‌ها یا رسانه‌های اجتماعی مصرف می‌کنند. نظارت بر این محتوا مهمتر از آن چیزی است که فکر می کنید. آنها نباید در معرض تصاویر یا ایده هایی قرار بگیرند که مناسب سن آنها نیست.

به همین ترتیب، گفتگو با خواهر و برادر، دوستان و همکلاسی‌ها گاهی می‌تواند به این ترس‌ها دامن بزند. به همین دلیل، توصیه می کنیم بکوشید ارتباطی دوستانه، شفاف و منظم با فرزندان خود داشته باشید.

آنها فقط زمانی حرف دل شان را می زنند و از ترس ها یا چیزهایی که دیده اند یا شنیده اند سخن می گویند، که احساس امنیت کنند.

۲- عواطف و احساسات را روشن توضیح و آموزش دهید

کودکان، مانند بزرگسالان، زمانی که دستخوش یک هیجان شدید می شوند، ممکن است کنترل احساسات برای شان دشوار باشد. در این لحظات، درک آنچه در حال رخ دادن است، سبب می شود بتوانند بر شرایط  مسل شوند و ترس شان را مدیریت کنند.

به همین دلیل، لازم است به آنها توضیح دهید که ترس چیست، چگونه خود را نشان می دهد، چه موقعیت هایی به راحتی آن را ایجاد می کند، و در مواجه با آن چه  باید بکنند.

حتما به این نکته اشاره کنید که ترس می تواند علائمی را در بدن ایجاد کند (مانند تپش قلب)، افکار خاصی (مانند ” واای چقدر وحشتناکه!”) و رفتارهای خاص (مانند فرار یا تلاش برای دوری از آن). درک این موضوع به کودک شما کمک می کند ترس خود را در هنگام بروز آن تشخیص دهد، نامی برای آن بگذارد و بفهمد که چرا این اتفاق می افتد و چه باید بکند.

۳- به آنها اجازه دهید احساس خود را بروز دهند

ارائه یک فضای امن به کودکان برای ابراز وجود و بیان احساسات شان ضروری است. با این وجود، ما در جایگاه یک بزرگسال، اغلب ترس های کودکان را کم اهمیت جلوه می دهیم یا حتی آنها را مسخره می کنیم. همین سبب می شود که آنها ترس های شان را با ما در میان نگذارند، زیرا می دانند نه تنها کمکی بهشان نمی کنیم که مسخر شان هم می کنیم.

این یک هشدار جدی است بترسید از اینکه فرزند خردسال تان از ترس مسخره شدن، ترسش را با شما در میان نگذارد.

خردسالان باید با ترس‌های خود روبرو شوند و بدانند افراد مورد اعتمادشان در کنارشان هستند و از آنها حمایت می کنند. در این رابطه، در میان گذاشتن برخی از ترس های خود با فرزندان تان می تواند به آنها کمک کند تا بفهمند که این یک احساس طبیعی است.

اگر در کودکی بیاموزیم که درباره احساسات مان حرف بزنیم ، در بزرگسالی راحت تر می توانیم اظهار نظر کنیم یا احساسات مان را شفاف بیان کنیم.

۴- به کودکان نقش فعالی در غلبه بر ترس های شان بدهید

وقتی به کودک نقشی فعال در غلبه بر ترسش می دهید، بسیار او را تشویق به خودمختاری می کنید و در نتیجه کمک شایانی به افزایش اعتماد به نفس اش می کنید.

هوشیار باشید؛ به جای اینکه مستقیماً به آنها بگویید چه کاری انجام دهند، باید گفتگویی ایجاد کنید که در آن، با سؤالات باز، آنها را تشویق کنید تا احساسات شان را با کلمات بیان کنند. خوبی دستیابی به این هدف این است که می توانید به آنها کمک کنید داستانی خلق کنند که به آنها کمک کند بفهمند چه اتفاقی برای شان می افتد.

به عنوان مثال، از آنها بپرسید: « به نظرت چی میشه که شب ها می ترسی؟»، «چی باعث میشه احساس امنیت بیشتری بکنی؟» یا “چه کار کنم تا بهتر خوابت ببره؟”

۵- مدل های مقابله ای را ارائه دهید

مدل ها مقابله ای بسیار مهم اند. کودک به شدت از اطرف یان خود به ویژه از پدر و مادر یا خواهر و برادر و یا دوستانش الگو می گیرد. به او نشان دهید که شما وقتی با چنین شرایط یا با این نوع ترس مواجه می شوید چه عکس الملی از خود نشان می دهید..

مدل مقابله ای ارجاع به کسی دارد که  راهبردهای موثری را برای مقابله با موقعیت ها یا احساسات چالش برانگیز نشان می دهد. ارائه الگوهای مقابله ای به کودکان به معنای ارائه نمونه هایی از نحوه مدیریت مؤثر احساسات و کنار آمدن با شرایط دشوار است.

کودکان اغلب با مشاهده دیگران، به ویژه والدین یا مراقبان خود، یاد می گیرند چگونه ترس شان را مدیریت کنند. والدین می توانند با نشان دادن مکانیسم های مقابله ای سالم و مهارت های حل مسئله، الگوهای مثبتی برای فرزندان خود باشند. علاوه بر این، کودکان همچنین می توانند راهبردهای مقابله ای را از منابع دیگر مانند معلمان، همسالان یا رسانه ها بیاموزند.

مثلا با کودک تان فیلم ببینید و اگر صحنه ای هست که کودک از آن می ترسد، شما با رفتار و واکنش خودتان به کودک بیاموزید که منشا این ترس چیست و چگونه می توان با آن کنار آمد. یا برایش کتاب بخوانید و اگر در کتاب چیزی او را می ترساند به او بیاموزید که چه باید بکند.

 ۶- به کاربردن جملات مثبت و خود- تایید

عبارات خود- تائیدی جملات مثبتی هستند که افراد می توانند برای افزایش عزت نفس، اعتماد به نفس و داشتن حال خوب همواره با خود تکرارشان کنند. در زمینه ترس، به کاربردن عبارات مثبت می تواند به ویژه در پرداختن به و کنار زدن  افکار مزاحم  موثر باشند، این جملات، آن گفتگوی درونی را که به ترس دامن می زند، تغییر می دهند .

وقتی افراد ترس را تجربه می کنند، اغلب افکار منفی یا ناراحت کننده ای دارند که به احساس اضطراب یا نگرانی آنها کمک می کند. افراد می توانند با تمرین آگاهانه این افکار منفی را با جملات مثبت و نیروبخش جایگزین کنند..

این تمرین می تواند ابزار قدرتمندی در مدیریت ترس و ایجاد انعطاف پذیری عاطفی باشد.

بهتر است که والدین به همراه فرزندشان عبارات ساده و مثبتی را طراحی کنند که می‌تواند در قالب یک مانترا تکرار شود تا در مواجهه با موقعیتی ترسناک به او دلگرمی و شهامت بدهد. به عنوان مثال همواره به خود بگوید: ” من می تونم انجامش بدم”، ” من از پسش بر می آم”.

۷- فوت و فن تنفس صحیح را به آنها آموزش دهید

تکنیک های تنفس واقعا در کنترل علائم فیزیکی ترس موثر هستند. اینها تمرینات ساده ای هستند که کودک شما می تواند در مدت زمان کوتاهی آن ها را بیاموزد و هر زمان که نیاز به آرام شدن یا مواجهه با ترس داشته باشد، آن ها را عملی کند.

۸- به دنبال کمک حرفه ای باشید

برای شرایط خاص، دستورالعمل‌هایی که در اینجا به اشتراک گذاشته‌ایم کافی نخواهند بود. در این موارد کمک حرفه ای ضروری خواهد بود.

هنگامی که ترس باعث ناراحتی شدید می شود، بیشتر از حد انتظار طول می کشد، یا برای کودک بسیار محدود کننده است، لازم است قبل از اعمال هر یک از این استراتژی های کلی، آنچه را که اتفاق می افتد ارزیابی کنید.

در واقع، باید در نظر داشته باشید که ممکن است در پشت ترس های آنها موقعیتی از آزار و اذیت یا سوء استفاده وجود داشته باشد. در این شرایط از کارشناسان و مشاوران کمک بخواهید.

نشانه ها را جدی بگیرید. و نسبت به کودک تان حساس باشید.

کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@