مسئولیت عاطفی چیست و چگونه آن را در روابط مان پرورش دهیم؟

 سواد زندگی، سواد عاطفی؛ مریم طرزی- مسئولیت عاطفی از ارکان خاص یک رابطه است. گفتگو، احترام، همدلی، مراقبت و محبت از جمله شاخصه هایی اند که مسئولیت عاطفی در قبال یکدیگر را تعریف می کنند. بگذارید در گام اول مسئولیت عاطفی را تعریف کنیم. با شناخت مسئولیت عاطفی ایجاد روابط سالم و صادقانه سهل تر می شود.

قبل از اینکه مفهوم مسئولیت عاطفی را تعریف و واکاوی کنیم، لحظه ای به این فکر کنید که انتظار دارید دیگران در روابط مختلف با شما چگونه رفتار کنند. به عنوان مثال، از شریک زندگی، دوستان و حتی اعضای خانواده تان انتظار چه نوع رفتار و برخوردی را دارید؟

مسئولیت عاطفی برای سالم بودن یک رابطه ضروری است. شما باید از احساس خود نسبت به رفتار دیگران آگاه باشید. وقتی بدانید انتظار دارید دیگران چگونه با شما رفتار کنند، این آگاهی سبب می شود خودِ شما نیز به همان شیوه با دیگران رفتار کنید. 

فرض کنید شما در رابطه با همسرتان بسیار محترمانه و صمیمانه رفتار می کنید و در مقابل انتظار همین نوع رفتار را از همسرتان دارید. در عین حال، باید بتوانید در این راه قاطع باشید، یعنی به طرف مقابل بفهمانید که احترام برای شما مهم است و وقتی خودتان حرمت ها را حفظ می کنید و با احترام برخورد می کنید، انتظار همین رفتار را از همسر، دوست یا خانواده تان دارید. این قاطعیت به نحوی زیربنای روابط سالم مبتنی بر صمیمت و صداقت است.

مسئولیت عاطفی

مسئولیت عاطفی راهی برای درک روابط بین فردی شماست. این مسئولیت مبتنی بر مراقبت از احساسات و عواطف شماست که در چارچوب پیوند ایجاد می شود. به گفته ویتیلا، مسئولیت عاطفی به معنای آگاهی عاطفی از تأثیر اعمال خود بر دیگران است. در واقع، تنها با نشان دادن مسئولیت عاطفی است که می توانیم پیوندهای پایدار و البته سالم ایجاد کنیم.

موارد زیر مشخص کننده مسئولیت عاطفی شما در روابط تان است:  

 گفت و گو و بیان انتظارات و احساسات خود در مورد رابطه تان

 ایجاد مرزهای متقابل با هدف حفظ احترام بین شما

 مراقبت از یکدیگر

درک سنگینی اعمال خود و تأثیر آنها بر زندگی شریک زندگی خود

برقراری ارتباط خوب، به خصوص اگر قرار است در مورد موضوعی صحبت کنید که شما را آزار می دهد

مسئولیت عاطفی یعنی شفافیت، احترام گذاشتن و همدلی نسبت به یکدیگر در رابطه.

چه مواردی شامل مسئولیت عاطفی نمی شوند

از سوی دیگر، مسئولیت عاطفی شامل موارد زیر نیست:

 نادیده گرفتن احساسات شریک زندگی و جلوگیری از ابرازشان.

 فراتر رفتن از مرزهای تعیین شده، عدم شفافیت، زیر پاگذاشتن عهدها و توافقات قبلی.

. بروز و نشان دادن رفتارهایی نمایشی که به نحوی سبب می شوند شریک عاطفی شما فریب بخورد. مثلاً فرض کنید شما از چیزی ناراحت نیستید واقعاً، اما به نحوی رفتار می کنید که انگار خیلی پکر و دلخورید. منظور این است که در بیان احساسات خود شفاف و صادق باشید. این شناخت دقیق تری از  شما به دست می دهد.  

 باور به اینکه شریک شما باید بفهمد که شما چه احساسی دارید یا به چه فکر می کنیدف و بر همین اساس گفت و گو را به تعویق بیاندازید.

پنهان نگه داشتن اطلاعات مرتبط با احساسات خود.

اگرچه روش شما برای ایفای مسئولیت عاطفی از روزی به روز دیگر تغییر نمی کند، اما با گذر رمان و به تجربه در طول مسیر، معمولاً این توانایی را یاد می گیرید و بهبود می بخشید. در واقع، هر سرمایه گذاری ای در این زمینه واقعاً ارزشمند خواهد بود.

پیامدهای مسئولیت پذیری عاطفی در زوجین 

درک مفهوم مسئولیت عاطفی در رابطه ای عاشقانه احتمالا ساده تر است. با این حال، مسئولیت پذیری عاطفی در روابط خانوادگی، کاری یا دوستانه نیز مؤثر و تعیین کننده است. 

 
مسئولیت عاطفی در رابطه با همسرتان شامل موارد زیر است:

درک اینکه رابطه شما فراتر از خودتان است. یعنی خودخواهی را کنار بگذاریم و همدل باشیم. به هر حال، شخص دیگری با نقاط قوت و ضعف خود درگیر رابطه است و شما باید به بهترین شکل ممکن یاد بگیرید که به اشتراک گذاشتن همه چیز با او به چه معناست.

هیچ رابطه ای عاری از کشمکش و بگومگو نیست. همه ما حق داریم اشتباه کنیم. اما مسئولیت عاطفی به این معنی است که شما باید مسئولیت اعمال خود را بپذیرید، بتوانید درخواست بخشش کنید و همچنین شریک زندگی خود را ببخشید. با این حال، این نباید یک چرخه بی پایان باشد. اگر اینطور باشد، ممکن است با یک شریک سمی سر و کار داشته باشید.

مسئولیت احساسات تان را بر عهده بگیرید. شما باید درک کنید که نمی توانید شریک زندگی خود را به خاطر آنچه احساس می کنید سرزنش کنید. شما باید بفهمید که احساسات شما از کجا می آیند و چه چیزی می خواهند به شما بگویند.

رفتارها و کردارهای مسئولانه در رابطه عاطفی

اکنون که می دانید مسئولیت عاطفی چیست، باید آن را عملی کنید. از این گذشته، در حالی که درک آن مفید است، تمرین آن واقعاً سلامت رابطه شما را بهبود می بخشد. اگر مسئولیت عاطفی در رابطه شما وجود داشته باشد، رابطه سالم و پایدار می ماند.

ارتباط قاطعانه:  بیانِ شفاف اینکه چه می خواهید، چه چیزی شما را آزار می دهد و چه احساسی دارید، اغلب دشوار است. اما، صحبت مستقیم، واضح و صادقانه به شما کمک می کند تا از تعارضات جلوگیری کرده و بر آنها غلبه کنید.

توافقاتی منوط به رضایت دو طرف: بهترین راه برای غلبه بر مشکلات و تعارض توافقاتی است که با گفت و گو حاصل می شود. با گفتگو، مشخص کنید چه چیزی مجاز است و چه چیزی مجاز نیست.

پیش بینی عوارض: به شریک زندگی خود متعهد بمانید و با هم عهد ببندید در ناملایمت جا نزنید و در کنار هم بمانید.

ارتباط شفاف و صادقانه: بیانِ راحت احساسات خود را پایه و اساس رابطه فرض کنید.

تعیین مرزها: تعیین مرز و حد و حدود، شناسایی خط قرمزها در روابط بین فردی برای تمرینات عاطفی سالم و رفتار متقابل ضروری هستند.

مراقبت متقابل: هم از شریک زندگی خود و هم از خودتان مراقبت کنید.

اعتبار سنجی. این امر مرکزی برای مسئولیت عاطفی است.

صداقت: یکدیگر را فریب ندهید. فریب رفتاری فراگیراست. کسانی که احساسات خود را پنهان می کنند و کسانی که بدون دلیل واقعی به دنبال ایجاد احساسات در دیگری هستند، فریبکار هستند.

رفتارها و کردارهای غیرمسئولانه در رابطه عاطفی

برخی از اعمال عاطفی غیرمسئولانه به شرح زیر است:

نقض توافقات قبلی، زیر پاگذاشتن قول و قرارها و شکستن عهد و پیمان ها

فراتر رفتن از مرزها؛ شکستن خطوط قرمز یکدیگر

قطع گفت و گو و مکالمه

فریب دادن یکدیگر و نقش بازی کردن

 اگر متوجه عدم مسئولیت عاطفی از طرف شریک زندگی خود شوید، چه می کنید؟ 

بکوشید راه مکالمه را باز کنید و با یکدیگر به گفت و گو بنشینید. ممکن است شریک عاطفی شما خودش آگاه نباشد یا هنوز مسئولیت عاطفی را ایجاد نکرده باشد. اما، همیشه به خاطر داشته باشید که نمی توانید خیلی کسی را تغییر دهید. فقط شما می توانید تصمیم بگیرید و اقدام کنید.

اگر ارتباط با کسی همچنان به شما صدمه می زند، به یاد داشته باشید که به خودتان احترام بگذارید. شما سزاوار یک رابطه مبتنی بر عشق متقابل هستید.

گفت و گوی عاطفی را تمرین کنید.

اگر به فکر ایجاد مسئولیت عاطفی دوسویه هستید در گام اول گفت و گوی سالم و صادق را تمرین کنید. مسئولیت عاطفی شبیه به یک فرآیند مذاکره است که در آن، از طریق ارتباط، یک توافق سودمند برای افراد درگیر حاصل می شود. تاکید بر اهمیت حفظ ارتباط در انواع مختلف روابط بسیار مهم است.

بدون شک مکالمه بهترین راه برای یافتن نیازهای شخص دیگر و برقراری ارتباط با آن است. برای عملی کردن مسئولیت عاطفی، ضروری است که روی قاطعیت کار کنید. تنها در این صورت است که می توانید آنچه را که می خواهید، آنچه شما را آزار می دهد و آنچه را که احساس می کنید، واضح، صادقانه و مستقیم بیان کنید.

انسجام در رابطه شما

مسئولیت عاطفی به دنبال ایجاد پیوندهای غنی تر در رابطه شماست. بنابراین، به این معنی است که شریک زندگی خود را عذاب ندهید، آزادی اش را سلب نکنید، یا او را مجبور به پذیرش عواقب ناشی از طرز فکر و عمل خود نکنید. همچنین به معنای حفظ انسجام بین افکار، احساسات، کلمات و اعمال شماست.

در نهایت، مسئولیت عاطفی به معنای کامل عمل کردن نیست. در واقع، این غیر ممکن است. عمل کردن و صحبت کردن با همدلی و احترام، ایجاد توافقات (از طریق گفتگو) و احترام به شریک زندگی مسئولیت پذیری است. اگر اشتباه کردید و درگیری ایجاد شد، مسئولیت پذیرباشید و عواقب آن را بپذیرید.

کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@