حدیث از پیامبر درمورد افسردگی (تعریف + دلیل + توصیه)

زندگی روزمره انسان‌ها سرشار از نشدن‌ها، نتوانستن‌ها و اتفاقات ناخوشایند است که موجبات ناراحتی و اندوه انسان را فراهم می‌آورد. قرآن کریم می‌فرماید در رابطه با این امور غم و ناراحتی به دل خود راه ندهید، زیرا همین امر که در ظاهر موجب موجب غم و اندوه گرددیده؛ اما در واقع به خیر و مصلحت شما بوده است. با این وجود بسیاری از افراد هنگام مواجه با شرایط سخت زندگی، ناامید و افسرده می‌شوند. به گونه‌ای که افسرگی یکی از اختلالات شایع در همه گروه‌های سنی است. حدیثی از پیامبر اکرم در مورد افسرگی است که “الرغبه فی الدنیا تکثر الهم والحزن، والزهد فی الدنیا یریح القلب والبدن «دوست داشتن دنیا، هم و غم را زیاد می‌کند و زهد در دنیا سبب راحتی قلب و راحتی تن است”. بدین معنی که هر چه میزان توجه و وابستگی به دنیا و همّ و غمّ آن بیشتر باشد، اندوه و ناراحتی نیز فزونی می یابد.

تعریف افسردگی در سیره پیامبر

در قرآن و سیره پیامبر اکرم و ائمه معصومین علیهم السلام غم، اندوه و افسرگی، نتیجه دلبستگی به دنیا و دوری از خداوند متعال می‌باشد. زیرا تنها ذکر و یاد خداوند است که دل‌ها را تسکین می‌دهد. افسردگی با ناامیدی، لذت نبردن از زندگی، نارضایتی و بی‌اعتمادی همراه است. اگر انسان به دنیا وابسته باشد در صورت فقدان و رنج احساس سرخوردگی خواهد نمود و فکر می‌کند همه چیز به اتمام رسیده است.

بسیاری از افراد دوست دارند شرایط آنگونه که آنان می‌خواهند پیش برود و وقتی وقایع خلاف آنچه که انتظار دارند اتفاق می‌افتد اندوهناک می‌شوند. علاوه بر حدیث از پیامبر اکرم در مورد افسردگی، در روایت دیگری آمده است” من قنع بالمقسوم استراح من الهم والکرب والتع” “کسی که به تقدیر و قسمت خود قانع باشد از غم و خستگی در امان خواهد بود”. یعنی شما باید با شناخت و حساب شده در زندگی خود عمل کنید؛ اما نتیجه را به خداوند بسپارید و راضی به مقدرات او باشید.

درمان اندوه و افسردگی از منظر قرآن و سیره پیامبر

در احادیث پیامبر در مورد افسردگی و آیات شریفه قرآن راهکارهای قابل توجهی برای افسردگی ذکر شده است و دعاهایی وارد شده که توجه کردن به معنی و مفهوم آن‌ها دل‌ها شاد و غم و اندوه را از بین می‌برد. در ادامه به این راهکارها می‌پردازیم:

ذکر و یاد خدا

اولین درمان برای فسردگی، ذکر و یاد خدا می‌باشد. وقتی انسان به ریسمان الهی چنگ می‌زند و خود را به دست خداوند می‌سپارد، می‌داند آنچه که برای او اتفاق می‌افتد خیر است و خداوند برای او جبران خواهد نمود. خداوند در قرآن می‌فرماید: ﴿وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنکًا﴾ “کسی که از یاد من اعراض کند معیشت تنگی خواهد داشت”.یعنی هر چه انسان از خداوند دورتر می‌شود، افسرده و ناامید می‌شود؛ بنابرین زندگی بر او سخت می‌گردد.

یقین و رضا

در حدیثی از امام صادیق(ع) در مورد افسردگی آمده است: «إنّ الله ـ بعدله وحکمته وعلمه ـ جعل الروح والفرح فی الیقین والرضا عن الله وجعل الهمّ والحزن فی الشکّ والسخط فارضوا عن الله ، وسلّموا لأمره»؛ «خداوند به جهت عدل و حکمت و علمش راحتی و شادی را در یقین و رضا از خدا قرار داده، و هم و غم را در شک و نارضایتی قرار داده، پس از کار خدا راضی باشید و تسلیم او باشید.». در سیره پیامبر انسان باید یقین داشته باشد که خداوند جز خیر برای او نمی‌خواهند، خداوندی که علیم، حکیم، قادر و مهربان می‌باشد، محال است چیزی برای بنده‌اش بخواهد که به نفع او نباشد؛ اما نکته مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که خداوند سعادت و خوشبختی ابدی ما را در نظر می‌گیرد؛ بنابراین اگر عینک ما فقط چند صباح دنیا را ببیند، قادر به درک حکمت الهی نخواهیم بود.

صبوری و اجتناب از جزع و فزع

در حدیث از پیامبر در مورد افسردگی آمده است”ایمان دو نیمه دارد، نیمی از آن در صبر است، و نیمی از آن در شُکر نهفته است”. صبر در برابر ناملایمات زندگی و شکر نعمت‌ها باعث می‌شود تفکر سیاه و سفید فرد افسرده از بین برود و قادر به ارزیابی منطقی مسائل و دیدن جوانب مثبت زندگی خود باشد. جزع و فزع در برابر مشکلات قلب انسان را تیره می‌کند و بر غم و اندوه او می‌فزاید.

دعاها برای درمان افسردگی در سیره پیامبر

۱٫ در حدیث از پیامبر در مورد افسردگی آمده است، کسی که هم و غم او زیاد شود باید استغفار کند. بر اساس آیات و روایات، غم و اندوه زمانی سراغ انسان می‌آید که گناهان قلب انسان را تیره و تاریک کرده باشند؛ بنابراین استغفار دل انسان را از گناهان پاک می‌کند و افسردگی را از بین می‌برد.

۲٫ پیامبر می‌فرمایند: نیست روی زمین مسلمانی که با این آیه دعا کند در حالی که هم و غم دارد و یا بدهی دارد مگر اینکه خدا هم و غم او و بدهی او را برطرف کند” یا رحمن الدنیا والاخره ورحیمهما، تعطی منهما ما تشاء، وتمنع منهما ما تشاء اقض عنی دینی، وفرج همی” اگر به اندازه کره زمین طلا بدهکار باشد خدا آن را ادا می‌کند.

در سیره پیامبر و ائمه دستورالعمل‌های زیادی برای درمان افسردگی و غم و اندوه آمده است. در مجله روانشناسی باتابان به آدرس (bataban.com/mag/) ، متخصصین در زمینه روانشناسی اسلامی به افسردگی و درمان آن در سیره پیامبر پرداخته اند که برای عموم مردم قابل استفاده می‌باشد؛ آما آنچه حائز اهمیت می‌باشد این است که حتما به روانشناسان و مشاوران متخصص در عرصه دین و روانشناسی مراجعه نمایید تا به صورت تخصصی در درمان افسردگی به شما کمک کنند.