اسب تک شاخ یا یونیکورن، موجوداتی اساطیری در فرهنگ کهن

اسب تک‌ شاخ (Unicornis) نام موجودی اساطیری و افسانه در فرهنگ ایران، اروپای کهن و قرون وسطی است. با این حال اسب تک شاخ در اساطیر دیگر فرهنگ‌ها نیز دیده شده است؛ اما آیا اسب تک شاخ وجود دارد؟ آسمونی در این بخش به معرفی اسب تک شاخ و اسب بالدار می پردازد.

تک‌ شاخ موجودی واقعی به شکل اسب با یک شاخ روی سر است. بر پایه افسانه‌ها، تک شاخ‌ها را نمی‌توان به آسانی شکار کرد زیرا بسیار چابک هستند. آن‌ها زنان و دختران را به مردان ترجیح می‌دهند. البته بعضی گویند که آن‌ها فقط توسط زنان رام می‌شوند. اسب‌های تک شاخ در کشور اتلانتیس وجود دارد؛ که برخی از آنها به کشور آمریکا وارد شده است∗

شکل ظاهری اسب تک شاخ

اسب تک شاخ یا اسب شاخ دار اسبی سفید و زیبا با یال‌ های بلند است که در افسانه‌های اکثر نقاط اروپا از آن یاد شده است. این موجود تخیلی بدنی به شکل اسب و شاخی در بالای سر خود دارد که غالباً به شکل مارپیچ است. تک شاخ‌ها در ابتدای کره بودنشان طلایی رنگند و پس از آن در سیر بلوغ به رنگ نقره‌ای در می‌آیند و بعد از بلوغ کامل سفید رنگ می‌شوند. آن‌ها عموماً از اسب‌های عادی لاغرتر ولی بلند ترند.

ریشه تولد اسب تک شاخ

ریشه اصلی تولد این موجود افسانه مشخص نیست. بعضی می‌گویند که این افسانه از یونان نشات می‌گیرد اما به خاطر گستردگی داستان‌هایی با شخصیت تک شاخ در کل اروپا و به خصوص شمال اروپا نمی‌توان آن را کاملاً جز اساطیر یونان نام برد. این احتمال نیز می‌رود که افسانه تک‌شاخ از شبه‌نهنگ تک‌شاخ، گونه‌ای نهنگ ساکن آب‌های قطب شمال، سرچشمه گرفته باشد.

تک شاخ‌های کنونی با تک شاخ‌های افسانه‌های گذشته اروپا بسیار متفاوت است. تک شاخ‌های سفید و بزرگی که شاخی چند متری بر سر داشتند و صورتشان کمی گرد تر از اسب بود در طول زمان دستخوش تغییراتی شدند که آن‌ها را به صورت اسبی سفید و لاغر با شاخی مارپیچ و کوتاه و یال‌های بلند درآورد.

ریشه این تک شاخ‌های کنونی هم مشخص شده نیست اما گمان می‌رود این تک شاخ از دانمارک و اسکاندیناوی ریشه می‌گیرد. در افسانه‌های عامیانه روسی تک‌شاخی وجود دارد به نام ایندریک که نام ایندریک نیز از واژه روسی ادینوروگ “Единорог” گرفته شده که معنای تک‌ شاخ می‌دهد.

اسب تک شاخ بالدار

اسب بالدار یا اسب بزرگ (به عربی: فَرَس اعظم و فرس ثانی) نام یکی از صورت‌های فلکی است. این صورت فلکی را معمولاً از روی چهارگوش بزرگ آن می‌شناسند البته تنها سه ستاره در سه گوش از این چهارگوش به اسب بزرگ تعلق دارند و ستاره گوشه شمال شرقی یعنی سُرَّهالفَرَس متعلق به صورت فلکی زن برزنجیر است.

هفتمین صورت فلکی بزرگ آسمان اسب بالدار (فرس اعظم) یا PEGASOS است. این صورت فلکی به علت داشتن بخش مربعی شکل که ستاره آلفای آن متعلق به آندرومداست، یافتنش در آسمان کار مشکلی نیست و می‌توان آن را در قسمت پائینی آندرومدا با دنبال کردن راس المسلسه که در قسمت شرقی مربع است پیدا کرد.

ستاره منکب الفرس یک غول سرخ است که دارای قدر متغیر بین ۳/۲ تا ۷/۲ است. جنب الفرس هم با قدر ۸/۲ در قسمت جنوبی ستاره آلفا قرار گرفته‌است. در فاصله ۳۰٫۰۰۰ سال نوری از ما و کمی بالاتر از ستاره فم الفرس که همان اپسیلون اسب بالدار است، M15 که یک خوشه کروی است به چشم می‌خورد که باید با چشم مسلح آن را رصد کرد. به علت گسیل پرتو ایکس از این مجموعه احتمال حضور یک حفره سیاه در آن می‌رود. 

در مورد این صورت فلکی افسانه‌ای کهن وجود دارد که بر طبق آن پگاسوس یا اسب بالدار آسمان همان اسبی بود که پرسیوس یا برساوش سوار بر آن معشوقه خود یعنی آندرومدا را از دست هیولای دریا نجات داده است. اسب بالدار واقعی و اسب تک شاخ واقعی در ایران وجود ندارد و تنها در افسانه ها داستانی را روایت می کند.